W Rzeszowie 26 kwietnia b. r. odbyło się spotkanie dotyczące historii związanej z najazdami Tatarów na ziemie zachodniej części dawnego województwa ruskiego, obecnego województwa podkarpackiego..
Prelekcję z okazji 400. rocznicy najazdu tatarskiego na ziemie przemyską i sanocką wygłosił uznany w kraju historyk epoki wczesnej nowożytności specjalizujący się m.in. w problematyce najazdów tatarskich i zniszczeń wojennych, pochodzący z Rzeszowa dr Andrzej Gliwa, który obecnie jest pracownikiem Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Oddział w Rzeszowie. Dr Gliwa podkreśla, że inwazje ord tatarskich z okresu XVI-XVII w. spowodowały na ziemiach południowo-wschodnich Rzeczypospolitej ogromne zniszczenia materialne i znaczące straty demograficzne. Tak duża skala zniszczeń gospodarczych i poziom strat ludzkich nieporównywalna z żadnymi innymi inkursjami nieprzyjacielskimi, jakie miały miejsce w XVII stuleciu przyczyniła się do tego, że to traumatyczne doświadczenie zostało na trwale zapisane w pamięci zbiorowej społeczności dawnego województwa ruskiego, w tym ziem przemyskiej i sanockiej i jest żywe do chwili obecnej! Kluczowe znaczenie w tym procesie miał fakt, że wyprawy tatarskie stanowiły dla mieszkańców tej części państwa polsko-litewskiego zagrożenie egzystencjalne godzące bezpośrednio w bezbronną ludność wsi i mniejszych miast. Specyficzna aktywność militarna wojsk tatarskich nazwana w 1698 r. przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jana Jabłonowskiego "manierą wojny tatarskiej" miała bowiem charakter działań asymetrycznych (ang. asymmetric warfare), które skierowane były przede wszystkim przeciwko ludności cywilnej traktowanej przez ordyńców jako "żywy towar" przeznaczony na rynki niewolnicze w Chanacie Krymskim i w Imperium Osmańskim. Jak zauważył dr Andrzej Gliwa, schematy działań militarnych, które stosowane były kilkaset lat temu przez ordyńców są czytelne w wojnach pierwszej ćwierci XXI w. Dobrym przykładem są działania armii rosyjskiej w Syrii w latach 2015-2019 i trwające od 2022 r. operacje wojsk rosyjskich na Ukrainie, które w pierwszej fazie wojny miały charakter manewrowy i nieliniowy, wykorzystujący synergię działań regularnych i nieregularnych z dodatkiem operacji w sferze informacyjno-propagandowej w postaci tzw. kontroli refleksyjnej, a później kładące nacisk na systematyczne niszczenie infrastruktury gospodarczej i terroryzowanie ludności cywilnej.
Autor przedstawił zasięg i skalę zniszczeń wojennych spowodowanych przez grabieżcze wyprawy tatarskie na obszarze centralnej i wschodniej części obecnego województwa podkarpackiego poprzez doskonale opracowane mapy i animacje. Zniszczenia były dokonywane masowo poprzez podpalanie całych wsi i mniejszych ośrodków miejskich (m.in. gospodarstwa chłopskie, młyny i karczmy). Mapy zniszczeń wyznaczały jednocześnie zasięg działań poszczególnych czambułów w tatarskich oraz ich sposób przemieszczania zawsze w dużym rozproszeniu i wysokim tempie operacyjnym w oparciu o zakładane obozy polowe, tzw. kosze. Tatarzy programowo unikali starć z regularnymi oddziałami nieprzyjacielskimi, koncentrując się na pozyskiwaniu jasyru oraz rabunku zwierząt hodowlanych i mienia. Mieszkańcy obszarów wiejskich, które najbardziej narażone były na ataki wojowników tatarskich bronili się w silnie ufortyfikowanych świątyniach (kościołach i cerkwiach) czyli tzw. warowniach chłopskich, niejednokrotnie ratując w ten sposób swoje życie i mienie jak np. w Nowosielcach pod Przeworskiem podczas najazdu tatarskiego w czerwcu 1624 r.
Dr Andrzej Gliwa z pasją odpowiadał na pytania uczestników prezentując ogromną wiedzę, zaangażowanie i cenne samodzielnie wykonane mapy.
Kinga Kuźniar
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.