Medale Reipublicae Memoriae Meritum wręczone

W  Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie 19 marca 2025 r.  odbyła się uroczystość wręczenia Medali Reipublicae Memoriae Meritum. 

Medale przyznawane są przez Instytut Pamięci Narodowej osobom działającym na rzecz trwałego upamiętniania wydarzeń i postaci z historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierają IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej. 

Medal złoty otrzymał Adam Pęzioł – polityk, nauczyciel akademicki i urzędnik państwowy. Działacz opozycji antykomunistycznej, inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. W okresie stanu wojennego poszukiwany listem gończym, kolporter wydawnictw opozycyjnych. W latach 1988-1989 jeden z inicjatorów reaktywacji struktur NSZZ „Solidarność” w Ustrzykach i Krośnie. Z Instytutem Pamięci Narodowej współpracuje od wielu lat. Współzałożyciel a następnie Prezes Stowarzyszenia Ośrodka Myśli Prymasa Kardynała Wyszyńskiego w Komańczy. Organizator licznych konferencji naukowych w Szkole Podstawowej w Komańczy i Ustrzyckim Domu Kultury w latach 2018-2019. Pan Adam Pęzioł odznaczony został Medalem 100-lecia Odzyskania Niepodległości. Ponadto za swą działalność opozycyjną postanowieniem Prezydenta RP nr 273/2020 odznaczony został Krzyżem Wolności i Solidarności.   

Medal srebrny otrzymali:

Witold Gudyś – na stałe mieszkający w Królestwie Belgii nieprzerwanie od wielu lat kultywuje pamięć o Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz Żołnierzach Wyklętych. Jako Prezes Stowarzyszenia Polska Grupa Pamięci Historycznej współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej oraz Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Pan Witold Gudyś wspólnie z małżonką Marzeną opracował autorski program edukacyjny skierowany do polskich dzieci i młodzieży uczącej się poza granicami kraju. Projekt ten realizowany pod roboczym tytułem „Spotkania z historią Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie” objęty był Patronatem Honorowym Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr. Karola Nawrockiego. Z inicjatywy Pana Witolda Gudysia w 2021 r. odbył się „Bieg Tropem Wilczym” w Królestwie Belgii. Od 2022 r. organizuje zajęcia i warsztaty skierowane do dzieci i młodzieży polskiej mieszkającej w Królestwie Belgii, które prowadzą edukatorzy i historycy rzeszowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Pan Witold Gudyś w 2023 r. przy współpracy z Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN ocalił od likwidacji 54 mogiły polskich żołnierzy i więźniów obozów pracy pochowanych na cmentarzu w Utrechcie. Jako Prezes Stowarzyszenia Polska Grupa Pamięci Historycznej przekazał elementy gąsienicy czołgu Sherman znalezione na polach bitew 1. Polskiej Dywizji Pancernej szkołom, których patronem jest gen. Stanisław Maczek w Boguchwale, Bydgoszczy, Kielcach, Koronowie, Rzeszowie, Warszawie, Żaganiu oraz Instytutowi Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.  

Wiesław Kapel – pełni funkcję Wójta Gminy Lubaczów. W budowaniu nowoczesnej gminy stawia na upamiętnianie historii, dziedzictwa kulturalnego i patriotyczne wychowanie. Jest organizatorem wielu przedsięwzięć dzięki, którym Lubaczów i okolice stały się centrum kultury kresowej, m.in. z jego inicjatywy od 2008 r. odbywa się Festiwal Dziedzictwa Kresów, powstał również Zespół Pieśni i Tańca „Kresy” w Lubaczowie oraz Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa w Lubaczowie. Staraniem Pana Wójta na terenie całej Gminy Lubaczów umieszczane są cyklicznie pomniki i tablice upamiętniające mieszkańców regionu zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów podczas II wojny światowej. Pan Wiesław Kapel od wielu lat współpracuje ściśle z Instytutem Pamięci Narodowej czego efektem było m.in. odsłonięcie pomnika Józefa Piłsudskiego w Baszni Dolnej w stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę oraz umieszczenie w Krowicy Samej tablicy upamiętniającej mieszkańców wsi Ulicko–Seredkiewicz zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów. Dzięki jego staraniom powstało miejsce pamięci zagłady ludności żydowskiej w Mokrzycy. Pan Wiesław Kapel jest również inicjatorem licznych rekonstrukcji historycznych, koncertów, wystaw, konferencji naukowych oraz innych wydarzeń kulturalnych i naukowych, uczestniczy również w wydarzeniach organizowanych przez Instytut Pamięci Narodowej.   

Czesław Nowak – nauczyciel, urzędnik państwowy, historyk regionalista zajmujący się historią konspiracji niepodległościowej na Podkarpaciu w latach 1939-1989. Autor ponad 100 artykułów naukowych, redaktor i autor 7 książek dotyczących Krosna i południowego Podkarpacia. Inicjator powstania kilkudziesięciu upamiętnień, w tym tablic i pomników. Działacz opozycji antykomunistycznej, inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. W latach 1990-1992 etatowy Przewodniczący Komisji Międzyzakładowej Pracowników Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Krośnie. W latach 1990-1998 członek Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Podkarpacie. W 2005 r. zainicjował powstanie Archiwum Solidarności Regionu Podkarpacie w Muzeum Podkarpackim w Krośnie. Z Instytutem Pamięci Narodowej współpracuje od wielu lat, jest m.in. autorem 10. biogramów działaczy NSZZ „Solidarność” znajdujących się w Encyklopedii Solidarności. Jako kustosz Muzeum Podkarpackie w Krośnie współorganizował wraz Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie kilka konferencji naukowych, na których występował również jako prelegent. Pan Czesław Nowak odznaczony został m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem „Pro Memoria” oraz Medalem Brązowym „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.  

Medal brązowy otrzymali:

Marzena Gudyś – na stałe mieszkająca w Królestwie Belgii, wspólnie z mężem Witoldem opracowała autorski program edukacyjny skierowany do polskich dzieci i młodzieży uczącej się poza granicami kraju. Projekt ten realizowany jest pod roboczym tytułem „Spotkania z historią Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie” objęty został Patronatem Honorowym Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr. Karola Nawrockiego. W 2021 r. współorganizowała w Królestwie Belgii „Bieg Tropem Wilczym”. Pani Marzena Gudyś była jednym z inicjatorów budowy pomnika ku czci Batalionu Strzelców Podhalańskich  1. Dywizji Pancernej w Bredzie, którego budowę współfinansował Instytut Pamięci Narodowej. Od 2022 r. koordynuje zajęcia i warsztaty skierowane do dzieci i młodzieży polskiej mieszkającej w Królestwie Belgii, które prowadzą edukatorzy i historycy rzeszowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Pani Marzena Gudyś w sierpniu 2023 r. współorganizowała dla Polaków mieszkających w Królestwie Belgii i Holandii, uroczystości upamiętniające 79. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Bredzie.

Dr Zbigniew Jerzy Skrzypczak – wieloletni Dyrektor Muzeum Regionalnego – Samorządowego Centrum Kultury w Mielcu. Od wielu lat nieprzerwanie kultywuje pamięć o ofiarach Zbrodni Katyńskiej m.in. poprzez współorganizację i osobiste uczestnictwo w uroczystościach rocznicowych ludobójstwa dokonanego na elicie intelektualnej narodu polskiego. W 2009 r. był lokalnym koordynatorem posadzenia Dębu Pamięci poświęconemu Zdzisławowi Wagnerowi w ramach programu prowadzonego przez Stowarzyszenie Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza w Warszawie „Katyń … ocalić od zapomnienia”. W 2014 r. współtworzył i koordynował Obywatelski Komitet Obchodów 75. rocznicy Zbrodni Katyńskiej, którego staraniem dokonano gruntownej renowacji pomnika Mieleckiej Ściany Katyńskiej. Od 2015 r. jest Przewodniczącym Mieleckiego Komitetu Katyńskiego. W prowadzonych badaniach nad Zbrodnią Katyńską wspiera Instytut Pamięci Narodowej. Pan dr Zbigniew Jerzy Skrzypczak jest autorem książki „Nierozstrzelana pamięć. Mielecki Słownik Katyński”, w której znajduje się 93 biogramy mieleckich katyńczyków. Z jego inicjatywy rzeszowski Oddział TVP wyprodukował reportaż dotyczący „Katyńskiej Ściany w Mielcu”.  

Dorota Wiech-Iwaneczko – dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 im. Marii Grzegorzewskiej w Przemyślu. Misją kierowanego przez nią ośrodka jest opieka i edukacja, dzieci oraz młodzieży z niepełnosprawnościami, w tym przygotowanie ich do samodzielnego życia w społeczeństwie. Pani Dyrektor współpracuje od wielu lat z Instytutem Pamięci Narodowej, wybierając z jego oferty te elementy, które są przyswajalne i atrakcyjne dla uczniów ośrodka, pomagające zrozumieć historię i rzeczywistość. Z jej inicjatywy ośrodek regularnie wypożycza wystawy przygotowane przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie. Dzięki zaangażowaniu Pani Doroty Wiech-Iwaneczko wychowankowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Przemyślu uczestniczą w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej. W 2023 r. brali również udział w Kongresie Pamięci Narodowej w Warszawie oraz Podkarpackim kongresie Pamięci Narodowej w Jasionce koło Rzeszowa. Z inicjatywy Pani Dyrektor we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej w Rzeszowie powstał mural poświęcony Marii Grzegorzewskiej oraz tablica upamiętniająca Michała Kruka. Dzięki Pani Dorocie Wiech-Iwaneczko wychowankowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 1 w Przemyślu przez cały rok opiekują się pomnikiem pomordowanych Żydów z przemyskiego getta, organizując tam uroczystości związane m.in. z Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Ponadto Pani Dyrektor stworzyła w kierowanej przez siebie placówce program kształtowania postaw patriotycznych wśród dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami.  

Andrzej Zemmel – wolontariusz i działacz społeczny. Dowódca Jednostki Strzeleckiej 2093 im. gen. broni Władysława Sikorskiego dba o edukację historyczną i wychowanie patriotyczne podległych sobie strzelców i orląt, wspierając tym samym Instytut Pamięci Narodowej w działalności edukacyjnej. Nieprzerwanie od wielu lat kultywuje pamięć o ofiarach Zbrodni Katyńskiej. W latach 2005-2006 jako uczestnik Pielgrzymek Instruktorskich Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej do Katynia zebrał bogatą dokumentację fotograficzną tabliczek memoratywnych poświęconych pomordowanym mieszkańcom Mielca i okolic. W 2014 r. współorganizował Obywatelski Komitet Obchodów 75. rocznicy Zbrodni Katyńskiej, którego staraniem dokonano gruntownej renowacji pomnika Mieleckiej Ściany Katyńskiej. Pan Andrzej Zemmel od 2015 r. jest członkiem Mieleckiego Komitetu Katyńskiego, jest również Prezesem Stowarzyszenia Społeczno-Edukacyjnego „Orzeł Biały – Strzelec” w Mielcu. 

Po wręczeniu Medali prelekcję wygłosił dr. Jacek Magdoń „7. Eskadra Myśliwska” wprowadzająca w tematykę filmu „Trzy śmierci Meriana Coopera“. Merian Caldwell Cooper był wybitnym filmowcem, reżyserem i scenarzystą, producentem 62 filmów, laureatem Oscara w 1952 r. za twórczy wkład w sztukę filmową. Był także podpułkownikiem pilotem Wojska Polskiego w latach 1919-1920, a podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w 7. Eskadrze Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki. W latach 1919-1921, gdy trwała wojna z sowiecką Rosją, dużą rolę w tym konflikcie odgrywało lotnictwo wojskowe, wojsko polskie w walkach z powietrza wspierali lotnicy amerykańscy z 7. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki. Jednym z nich był Merian Cooper. Największym osiągnięciem eskadry był udział w zwycięskiej bitwie o Lwów w sierpniu 1920 roku. Podczas II wojny światowej, jako szef sztabu dowódcy Amerykańskich Sił Powietrznych w Chinach, gen. C. Chennaulta, a następnie zastępca szefa sztabu lotnictwa amerykańskiego na Pacyfiku, gen. MacArthura, dosłużył się stopnia generała brygady.

 Kinga Kuźniar